Prezentujemy wam nasz rankingu stu najlepszych fabuł pełnometrażowych w historii. Poniższy ranking jest również znany jako Alternatywny Top 100 Filmwebu. Powstaje on od wielu lat jako zamiennik dla rankingu głównego tamtej strony, skierowany do ludzi którzy poszukują kina innego niż popularne. Przede wszystkim jednak był on na początku ciekawostką - chcieliśmy sprawdzić, jak wyglądałby ranking złożony wyłącznie z naszych głosów. Nas, czyli kinomanów, którzy znali się nawzajem i wiedzieliśmy o sobie, że podchodzimy do filmów bardzo poważnie. Dla nas każdy seans był czymś więcej. Lata minęły i AT100 przetransformował się w coś większego niż początkowo zakładaliśmy - obecnie współtworzy go dokładnie 120 osób, i to tam narodził się pomysł Pełnej Sali. Kolejne rankingi w drodze. Ostatnia aktualizacja: styczeń 2017. Krótkie metraże oraz dokumenty nie były brane pod uwagę i trafiły do oddzielnego zestawienia. 1. Pewnego razu na Dzikim Zachodzie ("Once Upon a Time in the West", 1968)O tym filmie można powiedzieć dużo: to najlepszy western w historii; to kwintesencja stylu reżysera, a aktorzy w filmie odgrywają role życia; że posiada najlepszą scenę otwarcia; że przypieczętował mistrzostwo Sergio Leone; soundtrack jest idealnie dopasowany i będzie chodzić po głowie długo po seansie... Można dużo powiedzieć, jednak każdy, kto chce ujrzeć na ekranie esencję westernu powinien go zobaczyć. Przeżyć razem z bohaterami zapierającą dech w piersiach historię Jill, która za sprawą niejakiego Franka zostaję wdową. Na pomoc przybywa jej tajemniczy mężczyzna zwany Harmonijką... 2. 2001: Odyseja kosmiczna ("2001: A Space Odyssey", 1968)Metaforyczna, wielowątkowa opowieść, podzielona na trzy epizody rozgrywające się na przestrzeni tysięcy lat w różnych zakamarkach wszechświata wokół tajemniczego monolitu. Charakterystyczną cechą filmu jest znikomość dialogu - Kubrick brawurowo posługuje się obrazem, wyciskając jego esencję do cna. Paraliżująca oprawa wizualna, pełna dowolność interpretacyjna i problematyczna wielowymiarowość stanowią największą potęgę tego arcydzieła. Historię tę możemy postrzegać jako refleksję nad nasilającymi się problemami z technologią, kontemplację nad poznaniem człowieka, jego duchową kondycją i miejscem we wszechświecie, a nawet jako filozoficzny traktat z nawiązaniami do takich myślicieli jak Nietzsche, Kant czy Hegel. 3. Czas Apokalipsy ("Apocalypse Now", 1979) Adaptacja "Jądra ciemności" przeniesiona w realia wojny Wietnamu ze Stanami Zjednoczonymi. Świat tego filmu jest skryty w dymie, starożytnych budowlach dzikich ludzi, lesie, bagnie, cieniu, nocy i świetle rotacyjnym, które ujawnia obecność bohaterów, gdy płyną nocą na rzece łódką. A gdy go nie ma, postaci same muszą podnieść się w stronę światła. Niemal każdy kadr buduje atmosferę obłędu, oderwania od świata rzeczywistego, i podkreśla otworzenie bram do piekła, gdzie nie ma miejsca dla człowieka. Trudno mi uwierzyć, że ten film naprawdę istnieje. 4. Lot nad kukułczym gniazdem ("One Flew Over the Cuckoo's Nest", 1975)Wspaniały wielowątkowy film. Bunt przeciwko zasadom szpitala i reżimowi siostry oddziałowej nabiera wyjątkowego i nader aktualnego znaczenia gdy potraktować go jako walkę o zachowanie własnej tożsamości w świecie, gdzie nie akceptuje się indywidualnego zachowania, a dostosowanie się do ogólnie przyjętego sposobu myślenia jest najbardziej pożądane. Przekaz zostaje wzmocniony dzięki galerii barwnych i brawurowo odegranych przez wielkich aktorów postaci. Siostra Ratched stanowi do dziś jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli represji, natomiast dla Jacka Nicholsona występ w tym filmie to jedno z największych osiągnięć zawodowych w całej karierze. 5. Ojciec chrzestny ("The Godfather", 1972)Czasami materiał źródłowy jest tak dobry, że wszystko co trzeba zrobić to go nie popsuć. O dziwo, nie tak często twórcom filmowym się to udaje. "Ojca Chrzestnego" uważam za powieść bliską perfekcji, a praca którą wykonał Coppola wraz z ekipą polegała w dużej mierze na okrojeniu zbędnych jej fragmentów i jak najwierniejszej adaptacji tego co pozostało. Otrzymaliśmy najbardziej przekonujący i pełny obraz włoskiej mafii, który każdego z bohaterów poza przestępcą pokazywał jako postać bardzo ludzką i złożoną. Twórcy zadbali o najmniejsze nawet detale, a motyw przewodni do dziś jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych filmowych utworów. Bezapelacyjnie jest to Wielkie Kino. 6. Siedmiu samurajów ("Shichinin no samurai / Seven Samurai", 1954)XVI wiek. Gdy obok wioski przejeżdża banda grabieżców, jeden z nich chce zaatakować. Przywódca jednak się nie zgadza - woli zostawić wieśniaków do czasu, aż zbiorą żniwa, wtedy zaatakuje. Traf chciał, że podsłuchał ich jeden z mieszkańców owej osady. W te pędy przekazał złą nowinę pozostałym. Po naradzie społeczność podjęli decyzję, by walczyć, bo lepsze to niż powolna śmierć z głodu. Zaczynają szukać wojowników, którzy ich obronią. "Siedmiu samurajów" to bezbłędnie zrealizowany film przygodowy, bardzo pomysłowy, który miał spory wpływ na całą kinematografię. Nakręcono go w trudnych warunkach i to bez jednego potknięcia. Do tego ten surowy klimat! 7. Harakiri ("Seppuku", 1962)"Harakiri" to przede wszystkim demitologizacja kodeksu bushidō. Dowód na to, że nawet w feudalnej Japonii, w obliczu prawdziwego zagrożenia honor i tradycja to tylko fasada. Czy być człowiekiem znaczy ślepo podążać za narzuconymi zasadami? Nie jest to jednak nudny film polityczny, a kryminał z misternie utkaną intrygą. Opowieść protagonisty wciąga bez reszty. Kobayashi odsłaniając kolejne karty, gra na naszych emocjach i kilka razy każe nam weryfikować opinię na temat bohaterów. Mało? To wiedzcie, że podczas sceny walki na polanie, poczujecie wiatr we włosach. 8. Pulp Fiction (1994)Obraz bez wad. Niesamowity pastisz kina klasy B, czerpiący z niego pełnymi garściami; radosne posługiwanie się przemocą, fascynujący bohaterowie pochodzący z przestępczego podziemia oraz specyficzny czarny humor, który okrucieństwo potrafi zmienić w czysto filmowy żart. "Pulp Fiction" wyprzedził swoje czasy i mimo upływu lat nic się nie zestarzał 9. Ojciec chrzestny II ("The Godfather II", 1974)Pierwsza część "Ojca chrzestnego", była dla mnie filmem bliskim ideału, ale dopiero przy drugiej czuję że Coppola wyciągnął z literackiego pierwowzoru wszystko co się dało, idealnie zachowując klimat dzieła Mario Puzo. Ponad trzygodzinna opowieść o mafijnym świecie i docieraniu młodego Dona Corleone na szczyty gangsterskiego półświatka. Warto też dodać, że "Ojciec Chrzestny II" jest absolutnym fenomenem z jednej, dość prozaicznej przyczyny. Jeszcze nigdy wcześniej i jak do tej pory nigdy później nie powstał sequel, będący na takim poziomie artystycznym jak dzieło Francisa Forda Coppoli. 10. Dobry, zły i brzydki ("The Good, the Bad and the Ugly", 1966)Już w kwestii samego tytułu Sergio Leone paskudnie pogrywa z widzami. Podział na dobro i zło jest dobry dla miłośników hamburgerów, Ci co uwielbiają spaghetti wiedzą że bez sensu nadawać moralności jedynie dwa oblicza. W związku z czym protagonista o twarzy Clinta Eastwooda bywa parszywym draniem mimo szlachetnych pobudek, a antagonista wykreowany przez Lee Van Cleefa może i jest diabłem, lecz nie pozbawionym kodeksu honorowego. Mimo iż w latach premiery "Dobrego, złego i brzydkiego" włoski western był już szalenie popularny, to nie mieliśmy wątpliwości iż Leone pozostanie wzorcem. Nadal najlepiej operował czarnym humorem, przemocą, charakterystycznymi postaciami i muzyką. Choć jak pokazują dalsze lata, Włosi mieli jeszcze dużo do pokazania w obrębie kina gatunkowego. ("Psycho", 1960)Produkcja, będąca ojcem każdej kolejnego filmu "o którym nie można nic powiedzieć, bo musisz sam to zobaczyć". Pozwólcie się zaskoczyć tej opowieści, która nawet dzisiejsze thrillery i kryminały potrafi zagonić do kąta i pokazać "jak to powinno się robić". Twórcy od początku prowadzą z widzem swoistą grę, zmieniając zasady i zaskakując. To nie tylko rewelacyjne kino gatunkowe, ale i autorskie, a do tego idealne przełożenie historii na język filmowy. Każda chwila i scena działa na kilku poziomach, dostarczając nie tylko ponadczasowej rozrywki, ale też zaskakuje głębią. 12. Dwunastu gniewnych ludzi ("12 Angry Men", 1957)Przykład, jak zrobić film, którego fabuła rozgrywa się w całości w jednym pomieszczeniu i przy tym usadzić widza na krawędzi fotela. Początkowo z tytułowych dwunastu przysięgłych tylko jeden ma wątpliwości co do winy oskarżonego o morderstwo nastolatka, ale już po chwili okazuje się, że sprawa nie jest tak oczywista, jak się wszystkim wydawało. Przede wszystkim, o mocy tego filmu przesądza fantastyczne zbliżenie na każdą postać z osobna: ich zawody, charaktery, osobiste uprzedzenia, rodzinne problemy i życiowe doświadczenia. Każdy z bohaterów zostaje odpowiednio przybliżony, a ich słowa były przemyślane przez scenarzystę. Dzięki temu film nie ma ani jednej zbędnej minuty, ani jednej zbędnej kwestii, ani jednego zbędnego elementu. Jeden z najlepszych i najbardziej wnikliwych filmów psychologicznych. Nudzić się na tym nie sposób. 13. Mechaniczna pomarańcza ("A Clockwork Orange", 1971)Alex DeLarge jest młodym, nihilistycznym Brytyjczykiem, który wraz ze swoim gangiem sieje spustoszenie na ulicach nieznanego nam miasta. Kiedy trafia do więzienia, otrzymuje propozycję wzięcia udziału w przedsięwzięciu, które w zamyśle ma zrobić z niego dobrego człowieka. Ta odważna, bezkompromisowa groteska to jednak coś znacznie więcej. Pod fasadą szokujących aktów przemocy i czarnego humoru kryje się antyutopijny traktat o pierwotnej naturze człowieka i zniewoleniu jednostki przez system społeczny. Awangardowa wizja przyszłości wyreżyserowana z zegarmistrzowską precyzją. 14. Męczeństwo Joanny d'Arc ("The Passion of Joan of Arc", 1928)Kreacja Marii Falconetti w roli tytułowej jest absolutnie genialna i bez wahania umieściłbym ją w gronie najwybitniejszych aktorskich występów w historii. Męczeństwo jest znakomicie zagrane, sfilmowane (odnosimy wrażenie, jakbyśmy dzięki kamerze zaglądali w głąb duszy bohaterów), a oddziaływanie na widza jest bardzo mocne. Z pewnością duże wrażenie na odbiorcy wywiera muzyka Voices of Light. Film opowiada o przesłuchaniu Joanny d’Arc, które jak wiadomo skończyło się jej śmiercią na stosie. Warto w tym momencie podkreślić podstępny plan sędziów, by wysłać jednego z nich jako "wysłannika" króla Karola, aby wkupił się w łaski Joanny i podpowiadał jej podczas przesłuchania odpowiedzi, które będą ją pogrążać. Ich przebiegły zamysł był iście szatański, ale nie: to Joanna jest wysłanniczką diabła, a oni przedstawicielami Boga na Ziemi, więc trzeba spalić ten pomiot Szatana! Gorzkie i do bólu prawdziwe – ale taka już jest historia. 15. Dawno temu w Ameryce ("Once Upon a Time in America", 1984)To było dawno, ale nie przedawnia się. Po ponad 30 latach "Dawno temu w Ameryce" pozostaje arcydziełem kina gangsterskiego, jednocześnie wymykając się skutecznie schematom. Mamy wątek romantyczny, wielką przyjaźń, a na deser wymowną zdradę. Jest to opowieść o dzieciństwie, dorastaniu i konsekwencjach decyzji z czasów młodości. Dzieciak o ksywce "Klucha" rodzi się bez perspektyw w nędznej dzielnicy Nowego Jorku i radzi sobie jak może jako ubogi człowiek. Czy wiążąc swoją przyszłość z przestępczością jest skazany na porażkę? Kto wybierze życie w zgodzie z własnymi zasadami a kto życie pozbawione skrupułów? Kto okaże się przegrany? Wrażenie stylizacji na operę filmową wzmaga wielka muzyka Morricone. 16. Obywatel Kane ("Citizen Kane", 1941)Słynny przedsiębiorca wypowiada przed śmiercią słowo, którego nikt nie rozumie. Dziennikarz rozpoczyna śledztwo by dowiedzieć się, co ono oznaczało. Dowie się wielu rzeczy, ale czy możliwe jest poznanie odpowiedzi? I szerzej: prawdziwe poznanie drugiego człowieka? Przez ten tytuł zacząłem się fascynować kinematografią. Definicję kina. Jeden jedyny film który można obejrzeć i dać sobie spokój z kinem jako takim. Film przemawiający za całą dziedzinę sztuki, pracujący na szacunek dla siebie w uczciwy sposób. Niekorzystający z żadnego schematu lub gatunku. Czyste autorskie kino. 17. Rashomon (1950)Opowiadana z czterech różnych perspektyw historia małżeństwa, które zostaje napadnięte w lesie przez bandytę. Film pokazuje kolejne wersje tego zdarzenia relacjonowane przez uczestniczące w nim osoby oraz naocznego świadka, drwala. W epoce samurajów - gdzie honor równa się z życiem - obraz o tym jak ludzie zdolni są do fałszu i hipokryzji byleby tylko się wybielić ma jeszcze mocniejszy wydźwięk. Mimo tylu lat od powstania, "Rashomon" nie zestarzał się ani trochę a jego przekaz wciąż pozostaje uniwersalny. 18. Łowca androidów ("Blade Runner", 1982)Ciekawie czy podczas pisania swojej książki Philip K. Dick zastanawiał się czy zostanie ona przeniesiona na duży ekran? Pewnie nie. A nawet jeśli to na pewno nie spodziewał się, że stanie się ona ikoną science fiction. Łowca Androidów jest bowiem oparty na motywach jego książki: Czy Androidy marzą o elektrycznych owcach. Opowiada on losy Rick'a Deckard'a który w futurystycznym Los Angeles z roku 2019 ściga grupę replikantów. Są to androidy idealnie podobne do ludzi używane do niebezpiecznych zadań w pozaziemskich koloniach. W wyniku buntu w jednej z nich ich przebywanie na ziemi jest nielegalne. Zadaniem Rick'a jest ich złapanie i "odesłanie na emeryturę". Film poza wciągającą fabułą urzeka estetyką kina noir, oraz podobnie jak książka zadaje pytania o wspólną egzystencje ludzi i androidów a także człowieczeństwo i jego sens. Dlatego jest on dziełem nie tylko dla fanów sci fi. 19. Idź i patrz ("Idi i smotri / Come and See",1985)Nigdy wcześniej ani później wojna nie miała tak przerażającego oblicza. Elem Klimow odziera z niej bezpieczny płaszcz poezji i bohaterstwa. Białoruś rok 1943: wyrostek Floria Gajszun (wybitna rola Alekseya Kravchenki) porzuca matkę i siostry, aby dołączyć do radzieckiej partyzantki walczącej z nazistowskim okupantem. Choć film widziałem lata temu przed oczyma pozostają koszmarne obrazy: dwójka nastolatków przedostająca się przez bagno w poszukiwaniu mieszkańców wioski; gołe ciała leżące w kopcach; ludność pędzona niczym bydło przez niemieckich żołnierzy, roześmianych oprawców, którzy uczestniczą w hekatombie niczym w festynie w Dolnej Bawarii; a przede wszystkim chłopca o obliczu zmęczonego starca. Reżyser pozbawia nas całkowicie nadziei - kulminacyjna scena masakry chłopów zostaje zaplanowana na długie minuty, podczas których zobaczymy nie tylko przedsionek piekła, ale samą otchłań. Ocalenie nie przyjdzie znikąd, a za ścieżkę dźwiękową posłuży warkot wojskowych aut, płacz dzieci i kobiet, szczęk kolb. Apokaliptyczna wizja (sam tytuł odnosi się do pism św. Jana) wydaje się wyrwana z sennego koszmaru lub malarstwa Hieronima Boscha, ale niestety została oparta na kanwie prawdziwych drugowojennych wydarzeń. 20. Bulwar Zachodzącego Słońca ("Sunset Boulevard", 1950)Joe Gillis to scenarzysta, któremu nie udało się sprzedać najnowszego tekstu. Poprzednie nie przyniosły mu wiele, a do drzwi pukają ludzie chcący odebrać dług. Hollywood takich bohaterów kocha najbardziej, i to im daje drugą szansę. Gillis napisze nowy film dla aktorki, która nie zawitała na złote ekrany od kilku dekad. "Bulwar..." to dramat o kinie, które odeszło, a wraz z nim niemal wszystko dla wielu ludzi. Kino nieme musiało ustąpić kinu dźwiękowemu, czego echa rozbrzmiewają do dziś, jeśli tylko nadstawisz ucha. 21. Lśnienie ("The Shining", 1980)Istnieje banda oszołomów twierdząca iż to film o holocauście, ludobójstwie Indian i o misji Apollo 11. Gdy tylko usłyszałem ich argumenty, natychmiast do nich dołączyłem. Nie bez powodu Kubrick zapełnił swoje dzieło masą symboli. Nakręcił po prostu opowieść o przeszłości, która wpływa na teraźniejszość. Przeszłości nie da się zatrzeć, można ją za to powtórzyć. Da się jeszcze raz wylądować na księżycu, i da się też chwycić za broń by powtórzyć masowy mord. W tym wypadku za siekierę, ale przeszłość zostawiła nam dużo większy arsenał. 22. Ran (1985)Oparty na "Królu Learze" film Akiro Kurosawy to bolesny testament człowieka doświadczonego i coraz bardziej tracącego nadzieję w dobroć ludzi. Oto bowiem senior rodu, którego królestwo rozrosło się w wyniku wielu krwawych wojen, ze względu na podeszły wiek oddaje władzę najstarszemu ze swoich trzech synów. Otwiera w ten sposób puszkę Pandory, z której wypadają skrywane ambicje, żądza władzy, jak również pragnienie zemsty za wcześniej zaznane cierpienie. Przeprowadzona z rozmachem wiwisekcja ludzkiej natury pozostawia widza ze smutną konstatacją - wystarczy czasem jedno słowo, by była utracona dusza nasza. 23. Fanny i Aleksander ("Fanny och Alexander / Fanny and Alexander", 1982)Akcja rozgrywa się na początku XX wieku w arystokratycznej rodzinie Szweckiej, która właśnie przystępuje do obchodzenia świąt Bożego Narodzenia. Mamy tutaj piękny kunszt artystyczny. Pierwsza część rozgrywa się w Wigilię i jest piękna. Kolory, barwy, atmosfera! Rodzina przy wspólnym stole razem ze służbą! Ludzie zostający na noc i dyskutujący o wszystkim. Dorośli opowiadają dzieciom bajki na dobranoc. Wszędzie stoją zapalone świeczki. A reżyser nie śpieszy się, odkrywając stopniowo swoją opowieść i o czym ona tak naprawdę jest: o religii i tym, jak zmienia się stosunek człowieka do niej wraz z dorastaniem. PS. Warto wybrać wersję reżyserską trwającą 310 minut. 24. Taksówkarz ("Taxi Driver", 1976)Najbardziej klimatyczna, najwybitniejsza panorama nowojorskiej rzeczywistości, jaką kino kiedykolwiek zaserwowało. Travis Bickle po powrocie z Wietnamu nie potrafi odnaleźć swojego miejsca w galopującym świecie. Zatrudnia się na nocną zmianę jako taksówkarz, na własnej skórze doświadczając amerykańskiej degrengolady. Travis to postać na wskroś niejednoznaczna - z jednej strony introwertyczny mizantrop, którego motywacje sami musimy poskładać w całość, z drugiej wylewny amant owładnięty popędami. "Taksówkarz" to sugestywne studium wewnętrznej izolacji napędzane jazzowym akompaniamentem Bernarda Herrmanna i reżyserskim kunsztem Martina Scorsese. 25. Siódma pieczęć ("Det sjunde inseglet / The Seventh Seal"1957)"Siódma pieczęć" to dzieło obfitujące w biblijne symbole i nawiązania. Występuje tam postać śmierci, z którą główny bohater - rycerz Antonius – gra w szachy, a stawką jest jego życie. W filmie Bergmana przedstawione są realia średniowiecza: umieranie towarzyszy na każdym kroku: epidemie chorób, obawa czy istnieje życie po życiu, głęboka wiara w Boga. Poprzez dobór zróżnicowanych społecznie bohaterów zauważalny jest motyw danse macabre. Podchodząc do tego filmu myślałam, że będzie on bardzo poważny i ciężki, a miło zaskoczyły mnie ironiczne elementy czy czarny humor. Nie można mu jednak odmówić poruszania tematyki egzystencjalnej i religijnej w bardzo wyważony i prowokujący do przemyśleń sposób. Osobiście najbardziej spodobała mi się scena, w której widoczny był kontrast między występem kuglarzy na scenie a procesją skazańców. 26. Światła wielkiego miasta ("City Light", 1931)Czy miłość jest ślepa? Ten film trafia przewrotnie w sedno tego pytania. Ubogi gość zakochuje się w niewidomej kwiaciarce. Pod płaszczykiem beztroskiej zabawy przemycono gorzkie prawdy rządzące miłością, która nie idzie w parze z biedą w światłach wielkiego miasta. Na każdym kroku szczerość Trampa sprawia, że gagi są rozbrajające. Łagodność czyni go niezauważalnym dla otoczenia. Bohater cieszy się swoim losem i z otwartością traktuje życie. Chwyta radosne chwile i stwarza okazje pod wszystko co pozytywne, bez względu na to co go spotyka. "City Lights" to mistrzowski popis pantonimy Chaplina aż po ostatnie chwile filmu i wyjątkowa komedia romantyczna z prostą historią pokrzepiającą serce. 27. Persona (1966)Bergman, na drodze do swojego opus magnum, najwyraźniej otrząsnął się z teologicznej rozpaczy i wkroczył na przestrzenie egzystencjalno-psychologiczne. Kręcąc "Personę", jednoznacznie inspirując się Freudem, dokonał gruntownej eksplikacji kobiecej psychiki, przy tym wciąż pozostawiając sporo miejsca dla powszechnej w jego filmach intymności. Historia buntu aktorki teatralnej, która trafia pod skrzydła wylewnej pielęgniarki Almy, to po prostu istny raj dla psychoanalityków - konflikt id z superego, zdjęcie masek i pytanie o możliwość egzystencji bez odgrywania roli - ale także stylistyczno-emocjonalna bomba z opóźnionym zapłonem prowadząca do potężnego katharsis. Dołóżmy do tego niesamowicie sugestywną oprawę wizualną operatorskiego geniusza, Svena Nykvista, i mamy psychologiczne kino autorskie najwyższych lotów. 28. Stalker (1979)Możecie znać kilka wersji tej opowieści; to mógł być meteor, wybuch reaktora atomowego albo odwiedziny kosmicznej cywilizacji. Tak czy inaczej, zaistniał cud nad cudami — Strefa. Miejsce wymykające się spod praw ludzkiego rozumu. Niemal święta kraina, która przyciąga tym mocniej, im większy odczuwamy głód świętości. Tak przynajmniej ukazuje to w swoim filmie reżyser Andriej Tarkowski, który, pomimo iż tworzy na podstawie kultowego już opowiadania „Piknik na skraju drogi” braci Strugackich, to postanawia porzucić fabułę oryginału, i autorską, mocno poetycką nicią wyszywać zupełnie inną opowieść. Oto Stalker - szaleniec Boży i dosłowny prześladowca świętości - prowadzi do Strefy dwóch ludzi: Pisarza i Profesora. Ich celem jest komnata życzeń, w której spełniają się najskrytsze pragnienia osób do niej wchodzących. Cała wędrówka to jednak tylko pretekst do zgłębienia ludzkiego zagubienia i namiętności, które autor stawia wyżej aniżeli jakikolwiek fenomen czy skarb strefy. Jest to podróż o sennym zabarwieniu, w której wnętrzu tyle samo nadziei co goryczy. 29. Andriej Rublow (1966)Produkcja historyczna rozgrywająca się w XV wieku, inspirowana losem artysty ikonografa, tytułowego Andrieja Rublowa, przedstawiająca losy ówczesnej Rosji. Sam Rublow jest tu tylko łącznikiem pomiędzy kolejnymi sekwencjami, w których reżyser Andriej Tarkowski odnajduje przypowieść o kryzysie wiary, zwątpieniu w przyszłość świata oraz ludzkości. Uwaga - przed seansem wskazane jest poznanie biografii Rublowa na własną rękę. A także, jeśli będziecie mieć wybór, celujcie w wersję liczącą 200 minut 30. Bunt ("Samurai Rebellion", 1967)Historia samuraja, który dokonuje czegoś na swoje czasy niespotykanego: zamiast podporządkować się woli swego zwierzchnika lub popełnić honorowe samobójstwo, on staje do nierównej walki. Reżyser przedstawia czasy feudalne i kodeks samurajski w zupełnie inny sposób niż robił to Akira Kurosawa. Pokazuje, że to co brzmi dumnie, jak lojalność i posłuszeństwo może być pułapką oraz sposobem zabicia indywidualizmu. Mimo upływu czasu film ogląda się wspaniale, nie tylko z powodu pasjonującego tematu ale również świetnych zdjęć i scenografii. 31. Łowca jeleni ("The Deer Hunter", 1978)Wielka klasyka kina wojennego. Do "Łowcy jeleni" trzeba zasiąść wypoczętym, by należycie chłonąć świetnie zarysowane sylwetki i losy trójki przyjaciół. Poznajemy tych młodych ludzi przed wyjazdem do Wietnamu. Są pozytywnie nastawieni do życia, mają plany na przyszłość i pasje. Są nieświadomi nadchodzącego koszmaru. Film szczędzi scen batalistycznych, serwując między innymi pełną napięcia, trwożącą scenę gry w rosyjską ruletkę. Światło lamp przebija się przez ciemność ukazując przerażenie na twarzy Nicka. Strach wymieszany z błotem i potem. Na powrocie do domu film się nie kończy. Nie ma blasku chwały dla napiętnowanych bohaterów. Silniejsi tracą dawny spokój mierząc się z wyrzutami sumienia. Słabsi psychicznie popadają w dysfunkcję, dalej tkwiąc w wojennej rzeczywistości. Dzięki genialnemu aktorstwu i pierwszorzędnej reżyserii Michaela Cimino seans dotkliwie poruszy, odrobinę sponiewiera i przekona każdego widza o wewnętrznym spustoszeniu, jakie pozostawia po sobie wojna. 32. Rękopis znaleziony w Saragossie (1964)Po lekturze powieści Potockiego byłem pewien, że to jedna z tych książek, których filmowa adaptacja z góry skazana jest na klęskę. Po seansie filmu Hasa pozostało mi tylko posypanie głowy popiołem i bicie pokłonów przed jego maestrią. Jeśli byłby to mój prywatny Top 100, "Rękopis..." bezapelacyjnie zająłby pierwsze miejsce. Historia podróży oficera Alfonsa van Wordena do Madrytu to kamień milowy filmowego postmodernizmu. Kino awanturnicze z pogranicza snu i jawy, gdzie walki, pościgi, demoniczne opętania, cygańskie bajania, dworskie intrygi i płomienne romanse tworzą perfekcyjną harmonię. Wszystko to wykonane z rozmachem godnym ówczesnych blockbusterów. Scenografia i dbałość o szczegóły robi wrażenie nawet dziś. Do fascynacji tym obrazem przyznają się Luis Bunuel, David Lynch czy Martin Scorsese. Wojciech Has uwikłał mnie w surrealistyczną grę, bez końca otwierając nowe szkatułki, kazał zatracać się w kolejnej opowieści, w opowieści, w opowieści... 33. Tam, gdzie rosną poziomki ("Smultronstället / Wild Strawberries", 1957)W jednym z pierwszych i najbardziej rozpoznawalnych dzieł Ingmar Bergman zaprasza do swojego świata kina autorskiego. Jest to kino psychologiczne, przepełnione motywami związanymi ze śmiercią, starością i przemijaniem. Z wypowiedzi głównego bohatera – profesora, który podczas drogi na uroczystość jubileuszu swojej pracy przeżywa podróż przez wspomnienia i sny - można wyczytać, że czuje się on "wewnętrznie martwy". Film nie stroni od nawiązań do Boga i krytyki religii, co zresztą powraca w późniejszych filmach Bergmana. Bez zawahania nazywa religię "opium dla cierpienia". Poprzez retrospekcje z różnych okresów życia, fabuła ma charakter nielinearny. Całość jest po prostu egzystencjalnym rozważaniem dopełnionym emocjonalnym ładunkiem wspomnień i surrealistycznym przedstawieniem marzeń sennych. 34. Harmonie Werckmeistera ("Werckmeister Harmonies", 2000)Choć film Tarra nie posiada wielce rozbudowanej fabuły, to mimo to pozostaje dziełem wielowymiarowym pozwalającym na interpretowanie go na wiele różnych sposobów, których nie sposób w kilku zdaniach opisać. Ten niezwykły obraz od pierwszych minut dosłownie hipnotyzuje i przyciąga niesamowitym klimatem, stworzonym dzięki długim ujęciom i muzyce Mihaly’ego Viga. Pierwsza scena pozostanie w pamięci jako jedna z najbardziej niezwykłych w historii kina – oto grupa podchmielonych pijaczków imituje w tańcu Układ Słoneczny a reżyser wydobywa całą poetyckość tego nietypowego wydarzenia, dzięki czemu nie można od ekranu oderwać wzroku. Aż do samego końca. 35. Amadeusz ("Amadeus", 1984)Chcesz poznać życie największego kompozytora wszech czasów, a potem okazuje się że tak naprawdę był aroganckim, bezczelnym gnojkiem? Takie coś mógł urządzić tylko Milos Forman. Wielowymiarowe pokazanie postaci Mozarta, jako muzycznego geniusza, złote dziecko, któremu wszystko wychodzi nadzwyczaj łatwo, a jednocześnie jako aroganckiego i bezczelnego lekkoducha, który przez swoją nieodpowiedzialność zaprzepaścił w życiu naprawdę wiele. Najpiękniejsze w Amadeuszu jest to, że mimo genialnej historii najważniejsza w filmie pozostaje muzyka, która dyktuje tempo wszystkiego co dzieje się na ekranie. Niesamowita muzyczna podróż i jeden z najwspanialszych filmów mojego życia. 36. Obcy - 8. pasażer "Nostromo" ("Alien", 1979)Nigdy wcześniej atmosfera klaustrofobicznej grozy nie była tak namacalna, jak w dziele Ridleya Scotta. Spotkanie z nieznanym potworem z koszmarów Hansa Rudolfa Gigera w mrokach i ciszy przestrzeni kosmicznej było czymś, co skierowało kino science fiction na nowe tory. W porównaniu do współczesnych horrorów, brak w "Obcym" tanich jump scare’ów. Gdy coś nagle spada, lub wyskakuje na bohaterów - nie towarzyszy temu żadna muzyka, ani dodatkowy dźwięk, a jedynie krzyk atakowanej postaci. Właśnie niemal zupełny brak muzyki sprawia, że cierpliwie budowane napięcie staje się prawie nie do zniesienia. "Alien" to także prawdopodobnie najsłynniejsza heroina w historii kina, czyli dziś już nieśmiertelna Ellen Ripley, wówczas w swoim pierwszym starciu z Xenomorphem, czyli tytułowym obcym. 37. Złodzieje rowerów ("Ladri di Biciclette / "The Bicycle Thieves", 1948)Włochy, tuż po WW2; neorealizm świeci triumfy. Bohater imieniem Antonio stara się o pracę. Dostaje ją pod warunkiem, że posiada rower. Ten jednak został mu skradziony, więc bohater poświęca się bez reszty, aby go odzyskać. Ot, definicja życiowego, naturalnego i realistycznego kina. Bez kombinowania i wymyślania, wzięto prosty pomysł z życia na konflikt i umiejętnie go przedstawiono. Już po chwili kradzież roweru w tym filmie ma o wiele większe znaczenie niż dzisiaj, i bez problemu rozumiem ten dramat. Emocje są kompletne. "Złodzieje rowerów" to przede wszystkim smutny film, który nie miał na celu zdołować widza. Jest ponury i przygnębiający, ale zachowuje balans by na końcu przekazać pewną naukę. Gorzka opowieść o tym, że zawsze jest coś, co jeszcze można stracić. Los albo przypadek może postawić pierwszy krok, ale dalej podążać tą drogą tylko siebie samego może bohater winić. "Złodzieje rowerów" to coś więcej. Tutaj twórcy nie chcieli, by widz się poddał. 38. Cena strachu ("Le salaire de la peur / Wages of Fear", 1953)Thriller egzystencjonalny pędzący z prędkością dziewięciu kilometrów na godzinę. Miejscem akcji jest wioska w której nie ma żadnych perspektyw, więc czterech szaleńców zgadza się zasiąść za kierownicą pojazdu wiozącego nitroglicerynę. Ta podróż trzyma nas w napięciu - mamy tu doczynienia z kinem poważniejszym, wolniejszym, cięższym. Reżyser nie wciskał widzowi kitu. Życie bohaterów wisi na włosku w każdej chwili. W każdym możliwym sensie. 39. Tron we krwi ("Kumonosu jô / The Throne of Blood", 1957)Japońska wersja "Makbeta" według Akiry Kurosawy. Doświadczony generał Washizu po wysłuchaniu przepowiedni i namowach żony postanawia ją wypełnić by zostać władcą Pajęczynowego Zamku. Na swojej drodze natrafia jednak na przeszkody, które może ominąć tylko popełniając kolejne zbrodnie. Szekspirowski moralitet o zbrodni i karze oraz obłędzie do jakiego może to wszystko doprowadzić nigdy wcześniej ani później nie został pokazany na ekranie tak dobrze. Feudalna Japonia i panujący tam wtedy styl życia, zwłaszcza kodeks bushido uwypuklają tylko okropności dokonane przez głównego bohatera. Teatralność filmu i wykorzystanie elementów z Japońskiego teatru no dodała jeszcze lepszego wydźwięku i pomogła osiągnąć niesamowity nastrój. Do lepszego odbioru znajomość książki jest przydatna choć nie niezbędna za to dzieło Kurosawy trzeba obejrzeć gdyż jest to filmowa lektura obowiązkowa. 40. Dzisiejsze czasy ("Modern Times", 1936)"Dzisiejsze czasy" to satyra na nowoczesny technologicznie, zindustrializowany świat potraktowana z typową dla Chaplina dużą dozą człowieczeństwa. Tramp bez względu na spektakularne porażki czujnie wypatruje zarobku. Bez domu, bez stałej pracy, ale warto starać się, gdy na drodze pojawia się urocza kobieta w tarapatach. A do tego okazuje się ona niezrównanym kompanem tułaczki, co jest nieocenione na ciężkie czasy. Mimo, że treść filmu wydaje się przeciętna to są w nim znakomite momenty pełne humoru, którymi można delektować się w nieskończoność (choćby sekwencja z maszyną karmiącą czy brawurowa jazda na rolkach). Ten film to wielki testament Chaplina. Jednostka, reprezentant maluczkich nigdy nie będzie stracona, dopóki walczy z śmiechem na ustach o swoją indywidualność. 41. Cinema Paradiso (1988)Włoski obraz Giuseppe Tornatore pokazuje dziecięcą fascynację kinem i miłość do srebrnego ekranu, tak wielką, jaką dane jest przeżyć tylko nielicznym. Film opiera się na wspomnieniach Toto, który po latach wraca do rodzinnego miasta. Osadzone w wojennych realiach uczucie, jakim Toto darzy dziesiątą muzę wraz z wiekiem nie słabnie - przeciwnie! W swoim życiu główny bohater przeżywa romans rodem z kinowego ekranu – sam jednak nie jest w stanie tego zauważyć przez księdza-cenzora, który wycina z taśm filmowych sceny, które rzekomo mogłyby być gorszące. Obraz sycylijskiego miasteczka dopełniają kompozycje Ennio Morricone przesycone ckliwością i sentymentem w pozytywnym tych słów znaczeniu. 42. Metropolis (1927)Jeden z pierwszych filmów Science-Fiction, będący do dziś wizytówką niemieckiego ekspresjonizmu i samego Fritza Langa. Odjechana scenografia, niesamowicie wizjonerskie podejście i historia, która nie pozwala zapomnieć, że nawet przy najbardziej ciekawym i rozbudowanym tle, na pierwszym planie powinna pozostać fabuła. Mam przepuszczenia, że gdyby nie Lang i "Metropolis" dziś nie znalibyśmy Hana Solo, Ricka Deckarda i T-1000. 43. Słowo ("Ordet", 1955)Johannes rzekł ostatnie słowo i zamilkł. Jego milczenie jest uświęcone, bo pełne oddania Bogu. Czy Johannes jest długo wyczekiwanym mesjaszem, którego nadejście zaprowadzi na nowo porządek? W trakcie jego nieobecności widz doświadcza efektu nadejścia nieuniknionego, przez co objawi się czuwający Bóg. Rodzina Borgen'ów żyje pobożnie, ale w odosobnieniu od Kościoła. Z początku widzimy przytłumione życie w minimalistycznym, skandynawskim stylu. Skryta gdzieś pod stertą uprzedzeń wiara wraz z biegiem wydarzeń zyskuje na intensywności. Nadchodzi okres prób: trudny poród Inger a do tego wnuk Anders chce poślubić Anne z rodziny Petersen'ów, z którą jego dziadek, Pan domu - Morten Borgen ma niezażegnany spór w kwestii wiary. Czy rodzina Borgen'ów obraża Boga przez grzeszne prowadzenie się w separacji od Kościoła? Może w wiarę starego Borgena wkradły się szatańskie pobudki? Mimo nieskomplikowanej, teatralnej historii, "Słowo" to film niewypowiedzianie piękny. Wszystko za sprawą magicznej wiary w cuda połączonej z pełnym prostoty "mise-en-scène" Dreyera. Efekt? Serce widza wypełnione spokojem i głębokim przekonaniem, że wszystko jest możliwe i warto tkwić w szczerej modlitwie. 44. American Beauty (1999)Wierzę że szczęście można znaleźć w taniej knajpie z hamburgerami. Że dziwni ludzie tworzą najwspanialsze związki, bo potrafią się wciąż zaskakiwać. Że plastikowej torebce unoszonej przez wiatr można nadać sens, jeśli tylko jesteś dobrym filmowcem. I że koniecznie muszę powtórzyć "Re-Animatora" 45. M - Morderca (1931)Potęga sugestii w kryminale ukazującym pełną determinacji nagonkę na mordercę. W roli ścigających występują: społeczność, policja i świat przestępczy. "Kto jest mordercą?" - widnieje na pobliskim afiszu podczas, gdy seryjny zabójca rozmawia z ofiarą. Widzimy tylko cienie. Te i wiele innych scen obrazuje nam mistrzostwo w wyrażaniu napięcia i stonowanego suspensu. Atutem historii jest trudny problem do rozwiązania, który nie kończy się na śledztwie. "M" do dziś pozostaje wzorcem dla thrillera psychologicznego. 46. Chinatown (1974)Kto by pomyślał, że film który w zamyśle miał stanowić hołd dla nurtu noir, jakże ikonicznego dla amerykańskiego kina, okaże się szczytowym osiągnięciem, swoistą syntezą charakterystycznych cech (no, może z wyjątkiem zmiany taśmy na kolorową) i wszystkiego co najlepsze w tymże gatunku? Jake Gittes to prywatny detektyw, cynik, który staje przed wyzwaniem rozwiązania sekretnej zagadki rodziny Mulwrayów. Brzmi szablonowo? Owszem, ale za to właśnie kochamy noiry, poza tym chirurgiczna precyzja reżyserska Polańskiego, zniuansowany skrypt, stonowany Jack Nicholson i jazzowa oprawa muzyczna Jerry’ego Goldsmitha wyciągają tę opowieść na najwyższy poziom. To po prostu wizja Miasta Aniołów, które wydaje się straszniejsze niż w niejednym koszmarze, gorzki pogrzeb czarnego kina. Bez stypy. 47. Słodkie życie ("La Dolce Vita", 1960)Wycinek tygodnia z życia włoskiego dziennikarza Marcello Rubiniego, który stara się dokonać wyboru, czy podążać ścieżką hedonizmu, czy też wrócić do nużącej egzystencji w zorganizowanym systemie społecznym. "Słodkie życie" to dzieło szalenie problematyczne. Fellini pieczołowicie nakreśla tutaj obraz Wiecznego Miasta i jego zdesperowanych (między innymi obojętnością Boga) obywateli. Piętnuje hedonizm, który w tym przypadku prowadzi do moralnej i obyczajowej dekadencji, porusza wciąż aktualne problemy w komunikacji, pogłębia portret psychologiczny zblazowanego cynika w chronicznej, emocjonalnej próżni i nie tylko. "Słodkie życie" to istny kamień milowy w twórczości włoskiego reżysera, egzystencjalny wrzask na miarę stulecia i największy przełom estetyczny dekady. 48. Popiół i diament (1958)Bohater, z którym spędziłem tylko ten jeden dzień, a jest mi niemal najlepszym przyjacielem. Konflikt tak mi obcy, a którego racji będę bronił zaciekle. Prześcieradła biało-czarne, a tak rażące swą czerwienią. Papierosy nigdy nie zapalone, a zapachem zawsze węgierskie. Kieliszki… one nigdy nie zgasną. Mój ulubiony film. 49. Kobieta z wydm ("Suna no Onna / Woman in the Dunes", 1964)Świat pustyni dosłownie wciągający ludzi w głąb. A po środku tego wszystkiego ludzka seksualność. Zabijcie mnie, niewiele pamiętam zarówno z fabuły książki, jak i filmu. Ale mam wrażenie że żadne dzieło filmowe nie powiedziało wcześniej tak śmiało o cielesności. Bohaterowie odkrywają siebie, a międzyczasie odkrywają przed kamerą także swoją nagość. Ale nie jest to prowokacja względem widzów. Wręcz przeciwnie to raczej pokazanie kinu co kryje się pod charakteryzacją i kostiumami- człowiek. 50. Powrót ("Vozvrashchenie / The Return", 2003)Dyrektor festiwalu w Wenecji walczył, żeby ten film znalazł się w konkursie głównym i jak się później okazało, wygrał główną nagrodę. Film jest bowiem powrotem dawnej wielkości rosyjskiego kina wraz z całą jego metafizyką, poetyckością i mnogością interpretacji, czym zachwycał świat niegdyś Andriej Tarkowski. Reżyser Zwiagincew zawarł w swoim dziele mnóstwo symboli, które naprowadzają na różne sposoby zrozumienia przesłania filmu. "Powrót" wywołuje również ogromne emocje względem enigmatycznej postaci Ojca, który dla swoich dwóch synów jest troskliwym a jednocześnie surowym opiekunem. Ostatnie sceny to już istny cios w szczękę, a kapitalna muzyka podkreśla odczucia. Bez wątpienia wielki film. 51. Powiększenie (1966)52. Osiem i pół (1963)53. Gabinet doktora Caligari (1920)54. Szatańskie tango (1994)55. To wspaniałe życie (1946)56. Furman śmierci (1921)57. Tokijska opowieść (1953)58. Chciwość (1924)59. Aguirre, gniew boży (1972)60. Podwójne ubezpieczenie (1944) 61. Umberto D. (1952)62. Chłopcy z ferajny (1990)63. Casablanca (1942)64. Koń turyński (2011)65. Absolwent (1967)66. Krótki film o zabijaniu (1987)67. Ziemia obiecana (1974)68. Zawieście czerwone latarnie (1991)69. Wstręt (1965)70. Okno na podwórze (1954)71. Bez przebaczenia (1992)72. Ścieżki chwały (1957)73. Pół żartem, pół serio (1959)74. Gorączka złota (1925)75. Gwiezdne wojny: Część V – Imperium kontratakuje (1980)76. Milczenie owiec (1991)77. Barry Lyndon (1975)78. Zarządca Sansho (1954)79. Pociąg (1959)81. W kręgu zła (1970)82. Pejzaż we mgle (1988)83. Zwierciadło (1975)84. Trzeci człowiek (1949)85. Amator (1979)86. Portier z hotelu Atlantic (1924)87. Kto się boi Virginii Woolf? (1966)88. Dzika banda (1969)89. Opowieści księżycowe (1953)90. Dziecko Rosemary (1968)91. Dotyk zła (1958)92. Mulholland Drive (2001)93. To nie jest kraj dla starych ludzi (2007)94. Doktor Strangelove, lub jak przestałem się martwić i pokochałem bombę (1964)95. Okręt (1981)96. Szepty i krzyki (1972)97. La Strada (1954)98. Garsoniera (1960)99. Nóż w wodzie (1961)100. Full Metal Jacket (1987) Garść statystyk Top 100 Najstarszy film: „Gabinet doktora Caligari” (1920) #53Najnowszy film: „Koń turyński” (2011) #64Najpopularniejszy reżyser: Stanley Kubrick (7 filmów w Top 100)Na dalszych miejscach: Ingmar Bergman (5), Roman Polański (4), Akira Kurosawa (4), Billy Wilder (4)Ilość produkcji z każdej dekady:2010’s – 12000’s – 41990’s – 71980’s – 131970’s – 171960’s – 221950’s – 201940’s – 61930’s – 31920’s – 7Najpopularniejszy rocznik: 1966 & 1957 (po 5 filmów w Top 100)Na dalszych miejscach: 1954 & 1968 & 1979 (po 4 tytuły)